Η πλεονασματική οικονομική κατάσταση του νεοσύστατου Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) αποτελεί ένα ακόμα στοιχείο αναστροφής του αρνητικού οικονομικού κλίματος που δημιουργήθηκε τα προηγούμενα έτη.
Σε πολύ σύντομο διάστημα, η Κυβέρνηση προχώρησε στην ενοποίηση των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ), οι οποίοι τα προηγούμενα χρόνια ήταν άκρως ελλειμματικοί. Χαρακτηριστικά, οι προϋπολογισμοί των τριών μεγαλύτερων Ασφαλιστικών Ταμείων στο τέλος του 2014, παρουσίαζαν σημαντικό έλλειμμα, παρά τις περικοπές που είχαν γίνει στις συντάξεις[1] 743 εκατ. ευρώ.
Το πλεόνασμα, περίπου 580 εκ. €, που παρουσιάζει ο Ε.Φ.Κ.Α. στο πρώτο δεκάμηνο λειτουργίας του , οφείλεται σε τρεις παράγοντες:
- αύξηση της μισθωτής απασχόλησης
- αύξηση της εισπραξιμότητας των εισφορών των μισθωτών και μη μισθωτών
- σταδιακή μείωση της εισφοροδιαφυγής δεδομένων των νομοθετικών παρεμβάσεων μας απέναντι στην εργοδοτική ασυδοσία
- Αύξηση της μισθωτής απασχόλησης[2]
Σύμφωνα με τα μηνιαία στοιχεία απασχόλησης, η μισθωτή απασχόληση αυξάνεται σταδιακά (1.768.969 μισθωτοί τον 12/2014, 1.879.878 τον 12/2015 και 1.944.359 τον 12/2016).
Επίσης, αξιοσημείωτη είναι η αύξηση εισπραξιμότητας εισφορών που αφορούν μισθωτή απασχόληση κατά 9,6% και κατά 6,2% των εσόδων από εισφορές μη μισθωτών για το 2017[3].
- Αύξηση της εισπραξιμότητας εισφορών των μη μισθωτών
Αξιοσημείωτη είναι η αύξηση εισπραξιμότητας εισφορών που αφορούν τους μη μισθωτούς κατά 16% από 53% το 2016 σε σχεδόν 69% το 2017.
- Αύξηση της εισπραξιμότητας των οφειλόμενων εισφορών
Από την έναρξη λειτουργίας του ΚΕΑΟ το 2013, έχουν ενταχθεί οι οφειλές των ασφαλισμένων – επιχειρήσεων, που προέρχονται από φορείς κύριας και επικουρικής ασφάλισης, ενώ μέχρι και τον Σεπτέμβριο 2017 οι συνολικές εισπράξεις από τις ρυθμίσεις οφειλών, ανήλθαν σε 2.545.582,653 €[4].
Αναλυτικά οι εισπράξεις του ΚΕΑΟ ανά έτος είναι:
| 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 |
| 25.208.714 € | 333.290.851 € | 632.831.271 € | 820.159.471 € | 734.092.346 € |
Από τον παραπάνω πίνακα, είναι εμφανής η αύξηση της εισπραξιμότητας του ΚΕΑΟ, το οποίο προφανώς συμβάλει στον προϋπολογισμό του ΕΦΚΑ.
- Μείωση της εισφοροδιαφυγής
Η κυβέρνηση έχει προχωρήσει στην ψήφιση μιας σειράς ρυθμίσεων, που μειώνουν σταδιακά την εισφοροδιαφυγή. Μερικές από τις παρεμβάσεις ήταν η υποχρεωτική καταβολή μισθοδοσίας μέσω τράπεζας, η αυστηροποίηση των κυρώσεων για την ανασφάλιστη εργασία, η ηλεκτρονική αναγγελία υπερωριών κ.α.
Τι αλλάζει πλέον με τον ΕΦΚΑ
Εργαζόμενοι και συνταξιούχοι υπάγονται σε ένα ενιαίο φορέα με κοινούς κανόνες εισφορών και παροχών, χωρίς διακρίσεις. Οι διαδικασίες τόσο για ασφαλισμένους όσο και για συνταξιούχους εκσυγχρονίζονται, απλοποιούνται και επιταχύνονται.
Η απάντηση σε όσους επικαλούνται συγκράτηση δαπανών επειδή δεν διεκπεραιώνονται συνταξιοδοτικές υποθέσεις
Από τα στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας, στις 31/12/2014 υπήρχαν 381.444 εκκρεμείς υποθέσεις παροχών προς τους ασφαλισμένους όλων των Ταμείων (κύριες και επικουρικές συντάξεις, εφάπαξ), ενώ από την έναρξη διακυβέρνησής μας, μέχρι και 31/10/2017 διεκπεραιώθηκαν 521.408 παροχές (κύριες, επικουρικές, εφάπαξ), γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα οι εκκρεμότητες για πληρωμές παροχών τον Οκτώβριο του 2017 να είναι συνολικά 272.659.
Επιπλέον στις 28 και 29 Νοεμβρίου και την 1η Δεκεμβρίου 2017 θα πληρωθούν 18.734 νέες οριστικές κύριες συντάξεις και 5.503 νέες προσωρινές κύριες συντάξεις, από τον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), μειώνοντας ακόμα περισσότερο τις εκκρεμότητες.
Ειδικά σε ότι αφορά τα εφάπαξ βοηθήματα, είχε σταματήσει η διεκπεραίωσή τους από 1/9/2013 συσσωρεύοντας τις αιτήσεις οι οποίες ξεπερνούσαν στις 1/1/2015 τις 63.500, ενώ μέχρι τις 10/10/2017 έχουν εκδοθεί σχεδόν 62.729 αποφάσεις απονομής.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η παραπάνω μείωση στις εκκρεμότητες, έχει επιτευχθεί παρόλο την μείωση του προσωπικού του νέου ΦΚΑ κατά 30% περίπου από το 2014.
Το πλεόνασμα του ΕΦΚΑ δεν προήλθε από υπέρογκες εισφορές
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που έχει παρουσιάσει το Υπουργείο Εργασίας, το 80% των ελευθέρων επαγγελματιών και το 90% των αγροτών καταβάλουν την κατώτατη ασφαλιστική εισφορά.
Συγκεκριμένα η μέση μηνιαία εισφορά για έναν ελεύθερο επαγγελματία έχει μειωθεί το 2017 κατά 27,80% (στα 241 € φέτος έναντι 334 € το 2016), ενώ το αντίστοιχο ποσό για τους αγρότες έχει μειωθεί το 2017 κατά 16,90% (στα 103 € φέτος έναντι 124 € το 2016)[5].
Αποτέλεσμα της παραπάνω μείωσης καταβολής ασφαλιστικών εισφορών κυρίως στα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα, είναι τελικά το εναπομείναν εισόδημα να είναι υψηλότερο από τα προηγούμενα χρόνια.
Μειώσεις συντάξεων
Σε αντίθεση με την διακυβέρνηση της χώρας την περίοδο 2010 – 2014, οπότε και η μείωση των κύριων – επικουρικών συντάξεων έφταναν έως και το 45%, την περίοδο 2015-2017 έγινε μία μικρή μείωση της τάξης του 2%, που οφείλεται στην αύξηση του ποσοστού κράτησης υπέρ του κλάδου ασθενείας από 4% σε 6% στις κύριες συντάξεις, ενώ επιβλήθηκε νέα κράτηση 6% για τον ίδιο λόγο στις επικουρικές. Ωστόσο, μετά από σκληρή διαπραγμάτευση του Υπουργείο Εργασίας με τους θεσμούς, σύμφωνα με τον νόμο 4488/17, το ποσοστό κράτησης υπέρ ασθενείας, για την περίοδο από 1/7/2016, επιβάλλεται στο καταβαλλόμενο ποσό σύνταξης και όχι στο αρχικό, όπως είχαν θεσπίσει οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Επιπλέον, σύμφωνα με το νόμο 4501/2017 για την διανομή του Κοινωνικού Μερίσματος, πραγματοποιήθηκε η αναδρομική επιστροφή της παράνομα παρακρατηθείσας εισφοράς από το 2012.
Συνέπεια των μειώσεων που επήλθαν με τους νόμους της 5ετίας 2010 – 2014, ήταν το εισόδημα των συνταξιούχων να συρρικνωθούν κατά 48% περίπου έναντι μόλις 7% την διετία 2015 – 2016.
Κατώτατα όρια συντάξεων
Τα κατώτατα όρια συντάξεων βελτιώθηκαν σύμφωνα με τον νόμο 4387/16 καθώς το τελικό ποσό της κύριας σύνταξης πλέον αντιστοιχεί στην εθνική σύνταξη που ορίστηκε στα 345,60 € και την αναλογική που για 500€ μέσο όρο αμοιβών αποδίδει άλλα 58€ δηλαδή άθροισμα 403€, ενώ μέχρι την ψήφιση του ασφαλιστικού νόμου 2016, το κατώτατο όριο ήταν 392,70 € και το οποίο θεσπίστηκε με τον νόμο 3863/10.
Η σημερινή Κυβέρνηση
Όλα τα παραπάνω, συνέβησαν την τελευταία διετία, σε μία υπερπροσπάθεια της Κυβέρνησης αλλά και των κρατικών λειτουργών να ολοκληρωθεί σύντομα και αποτελεσματικά η ενοποίηση των 8 κύριων Ταμείων Κοινωνικής Ασφάλισης σε ένα ενιαίο φορέα που είναι ο ΕΦΚΑ.
Όλα αυτά τα χρόνια τα ασφαλιστικά ταμεία ουδέποτε ταυτοποίησαν τους ασφαλισμένους με τον ΑΜΚΑ, με αποτέλεσμα να υπάρχουν χιλιάδες αταυτοποίητες περιπτώσεις. Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι μετά από μεγάλη προσπάθεια οδεύει σε οριστική λύση αφού οι προβληματικές εγγραφές πλέον έχουν μειωθεί κατά πολύ και συνεχίζουν να μειώνονται με τις συνεχείς διορθώσεις που γίνονται στον ΕΦΚΑ[5].
Αδιαμφισβήτητα πρόκειται για ένα δύσκολο εγχείρημα που όμως έπρεπε να είχε γίνει πριν 25 χρόνια. Με την ενοποίηση των ταμείων και την σύσταση ενός νέου φορέα υπάρχουν αδυναμίες και δυσκολίες αλλά είμαστε πλέον έτοιμοι να λάβουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να λύσουμε δυσλειτουργίες και να βελτιώσουμε τις υποδομές για την καλύτερη εξυπηρέτηση και αντιμετώπιση των πολιτών.
Κύριο μέλημα της σημερινής Κυβέρνησης είναι η αποκατάσταση των αδικιών που δημιουργήθηκαν από εσφαλμένες πολιτικές προηγούμενων χρόνων, η ταχύτερη εκκαθάριση όλων των συνταξιοδοτικών παροχών που εκκρεμούσαν και η σύντομη απονομή των νέων συντάξεων.
[1]Σε 1 δισ. το έλλειμμα του ΙΚΑ το 2015 λόγω μειωμένων εσόδων, Καθημερινή, link
[2]Ι.Κ.Α. αριθ. πρωτ.: Γ71/61/25.8.2016 Μηνιαία στοιχεία απασχόλησης: Ιανουάριος 2016
[3]12 ψέματα και 12 αλήθειες, Υπουργείο Εργασίας, 2017
[4]3η ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΠΡΟΟΔΟΥ έτους 2017 του ΚΕΑΟ
[5]12 ψέματα και 12 αλήθειες, Υπουργείο Εργασίας, 2017